Απολογισμός πεπραγμένων για τη λειτουργία της ΕΑΙΥΑ από 12.8.2023 ΕΩΣ 30.7.2024 (υπό την Αναπληρώτρια Πρόεδρο κ. Δ. Παπαδοπούλου)
Α.ΥΠΟΘΕΣΗ ΧΑΝΙΩΝ
– Στη συνεδρίαση της 10.8.2023 το Εποπτικό Συμβούλιο της Ε.Α.Ι.Υ.Α. πληροφορήθηκε ότι Μονάδα Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγής και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης στα Χανιά ελεγχόταν από τις Αστυνομικές Αρχές για σοβαρές παραβάσεις της ποινικής νομοθεσίας, ενώ οι υπεύθυνοι τελούσαν υπό κράτηση, ελήφθη δε απόφαση να διενεργηθεί αυτοψία από 3 μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου.
Με απόφαση του Υπουργού Υγείας (12.8.2023 και 16.8.2023) παύθηκε ο μέχρι τότε Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και ανατέθηκε στην Αναπληρώτρια Πρόεδρο Καθηγήτρια Δήμητρα Παπαδοπούλου η άσκηση καθηκόντων του Προέδρου, κατά τη μεταβατική περίοδο ως τον διορισμό νέου Προέδρου.
Η πιο πάνω απόφαση γνωστοποιήθηκε τηλεφωνικά στην Αναπληρώτρια Πρόεδρο το Σάββατο, 12 Αυγούστου 2023 στις 16.00.
Ακολούθως έγιναν από την Αναπληρώτρια Πρόεδρο οι εξής ενέργειες:
– Αργά το Σάββατο 12.8.2023 τηλεδιάσκεψη με τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που επρόκειτο να διενεργήσουν την αυτοψία την επόμενη ημέρα και
– επικοινωνία με την υπάλληλο της Ε.Α.Ι.Υ.Α, ώστε αυτή να διακόψει την άδειά της και να είναι παρούσα στο γραφείο την επόμενη Δευτέρα (ώστε να καταστεί δυνατή η εγκατάσταση της Αναπληρώτριας Προέδρου. Την ημέρα αυτήν παρέστη και ο απερχόμενος παυθείς Πρόεδρος ο οποίος παρέδωσε τα κλειδιά κλπ. έγγραφα στην Αναπληρώτρια Πρόεδρο).
Καθόλη την διάρκεια της Κυριακής 13.8 η Αναπληρώτρια Πρόεδρος ήταν σε διαρκή επικοινωνία με τα μέλη που διενεργούσαν την αυτοψία στην Κρήτη, με τους εργαζόμενους στην Κλινική καθώς και την Αστυνομία, η οποία έκανε έρευνα στην Κλινική με ειδικό κλιμάκιο.
Η πρώτη επιτροπή αυτοψίας 13.8.2023 διαπίστωσε μια γενική αταξία στο Αρχείο του Κέντρου, το «καλώς έχειν» του γεννητικού υλικού, καθώς και την ανησυχία εργαζομένων και κοινού. Δεν εντόπισε παραβάσεις. Προσκόμισε στην Αρχή usb stick όπου είχαν αποθηκευθεί ονόματα δοτριών και αντίγραφα δικαστικών αποφάσεων που παρείχαν άδεια χρήσης παρένθετης μητέρας.
΄Ηδη από τις πρώτες ημέρες η Αναπληρώτρια Πρόεδρος ήρθε σε επαφή με το προσωπικό της Μ.Ι.Υ.Α και Τ.Κ. των Χανίων για να ενημερωθεί και να δώσει οδηγίες – κυρίως προς την κατεύθυνση της προστασίας του γεννητικού υλικού (στους κάδους φύλαξης του οποίου έπρεπε να διοχετεύεται σε τακτά διαστήματα υγρό άζωτο, πράγμα το οποίο ανέλαβε εξ αρχής σχεδόν το Υπουργείο Υγείας), αφού είχε λάβει από τις Αστυνομικές Αρχές προφορικές διαβεβαιώσεις ότι οι δότριες και οι υποψήφιες παρένθετες – κυοφορούσες, ευρίσκοντο σε ασφαλείς συνθήκες.
Κατόπιν η Αναπληρώτρια Πρόεδρος συγκάλεσε το Εποπτικό Συμβούλιο σε συνεχείς συνεδριάσεις την Πέμπτη 17.8.2023, την Παρασκευή 18.8.2023 και τη Δευτέρα 21.8.2023. Κλήθηκαν οι εργαζόμενοι της Κλινικής νόμιμα, ώστε να παράσχουν εξηγήσεις και διευκρινήσεις σχετικά με την κατάσταση αυτής. Το βασικό και επείγον πρόβλημα αποτελούσε η διατήρηση των ωαρίων, εμβρύων και σπερματοζωαρίων – που ανήκαν σε περίπου 900 ενδιαφερόμενους και διατηρούνταν στην κλινική. Το κτήριο της Κλινικής είχε εγκαταλειφθεί ουσιαστικά, ενώ παράλληλα η Ελληνική Αστυνομία ενεργούσε επιτόπια έρευνα.
Το Εποπτικό Συμβούλιο της 24.8.2023 αποφάσισε τη διενέργεια δεύτερης αυτοψίας στο Κέντρο, που πραγματοποιήθηκε την 25η.8.2023 .Η δεύτερη επιτροπή αυτοψίας, προχώρησε σε ελέγχους φακέλων και διαπίστωσε επί μέρους παραβάσεις (π.χ. εφαρμογή μεθόδου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκα άνω των 50 ετών χωρίς άδεια, διακίνηση υλικού χωρίς άδεια, αταξία στην τήρηση των στοιχείων παρένθετων γυναικών, τις οποίες παρακολουθούσε ο γυναικολόγος της Κλινικής, και αναντιστοιχίες εν σχέσει προς τις δικαστικές αποφάσεις).
Ενόψει της προφυλάκισης, πλέον, των υπευθύνων του Κέντρου και 6 ακόμη προσώπων, το Κέντρο βρισκόταν χωρίς καμία ασφάλεια και έτσι κατέστη επιτακτική η ανάγκη διασφάλισης με μεταφορά του γεννητικού υλικού, το οποίο ζητούσαν επίμονα οι ενδιαφερόμενοι από το εσωτερικό και το εξωτερικό. Ο τόπος φύλαξης του γεννητικού υλικού συνδεόταν αναπόφευκτα με τη δυνατότητα μεταφοράς (και δη ασφαλούς μεταφοράς) του υλικού και την απόσταση που μπορεί να διανυθεί. Τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που είναι ιατροί και επιστήμονες της αναπαραγωγής αμφέβαλλαν έντονα, αν το υλικό μπορούσε να μεταφερθεί με ασφάλεια (στην μορφή στην οποία ευρίσκετο αποθηκευμένο στην Κλινική) εκτός Κρήτης, είτε με πλοίο είτε με αεροπλάνο, συμφωνούσαν δε με την οδική μόνον μεταφορά του. ΄Έτσι αποφασίστηκε η μεταφορά του υλικού στο Νοσοκομείο των Χανίων. Η λύση του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων (δηλαδή η εκ του μηδενός δημιουργία χώρου φύλαξης γεννητικού υλικού στο Γενικό Νοσοκομείο Χανίων) με τη βοήθεια του Υπουργείου Υγείας, αλλά και κυρίως με την προθυμία και την ομόθυμη ανάληψη όλου του εγχειρήματος από τον Διοικητή του Νοσοκομείου, ο οποίος, σε συμφωνία με το Υπουργείο και με εμάς (την Ε.Α.Ι.Υ.Α. μέσω του Εποπτικού Συμβουλίου) άρχισε την προετοιμασία του χώρου που θα φιλοξενούσε το υλικό και από το οποίο θα γινόταν στη συνέχεια η διάθεσή του στους δικαιούχους. Η προετοιμασία του χώρου έγινε βάσει των προδιαγραφών που τάσσει ο νόμος, τις οποίες εξειδίκευσε μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου ο οποίος είναι εμβρυολόγος, σε συνεργασία με τον Διοικητή του Νοσοκομείου. Συγχρόνως οργανώθηκε από την Αρχή, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους στην Κλινική, οι οποίοι παρέμειναν σε αυτό, ο έλεγχος και η μεταφορά του Αρχείου του εργαστηρίου και του Γενικού Αρχείου της Κλινικής, από το οποίο αποχωρίστηκαν οι φάκελοι που αφορούσαν το υλικό του εργαστηρίου. Ειδική μεταφορική εταιρία που συνεργαζόταν με το Νοσοκομείο θα ανελάμβανε τη μεταφορά.
Παράλληλα έγιναν όλες οι νόμιμες ενέργειες, προκειμένου να επιτευχθεί η προσωρινή, αρχικά εξάμηνη, ανάκληση της άδειας λειτουργίας τόσο του Κέντρου, όσο και της Τράπεζας Κρυοσυντήρησης (απόφαση με αρ. 3453/11.9.2023 Β΄5466/14.9.2023) και πραγματοποιήθηκε, την 20η.9.2023, η μεταφορά του γεννητικού υλικού παρουσία και εκπροσώπων του Εποπτικού Συμβουλίου, οι οποίοι επέβλεψαν την παράδοση του υλικού και του Αρχείου του στους εκπροσώπους του Νοσοκομείου.
Στο μεταξύ, οι παρένθετες γυναίκες που κυοφορούσαν παρακολουθούνταν από τον γυναικολόγο του Κέντρου και κατευθύνονταν στο Νοσοκομείο Χανίων για τις εξετάσεις και τους τοκετούς.
Σημειώνεται ότι καθόλο το διάστημα από τις 12.8.2023 μέχρι και σήμερα η Ε.Α.Ι.Υ.Α. συνεργάστηκε με τις Εισαγγελικές, Αστυνομικές και άλλες δημόσιες Αρχές. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για το ενδιαφέρον της Πρεσβείας της Αυστραλίας για το θέμα, εκπρόσωποι της οποίας συναντήθηκαν επανειλημμένως με την Αναπληρώτρια Πρόεδρο παρουσία και μελών του Εποπτικού Συμβουλίου. Η διαχείριση της εν γένει υπόθεσης απεδείχθη αποτελεσματική και για τον πρόσθετο λόγο ότι διασφαλίσθηκε η εξαιρετική φήμη της χώρας στα θέματα του ιατρικού τουρισμού, παρά το πρωτόγνωρο περιστατικό των Χανιών, και χωρίς να διαταραχθούν από το περιστατικό οι σχέσεις των δύο χωρών.
Αφού ετοιμάστηκαν ειδικά έντυπα πληροφόρησης και συναινέσεων στα ελληνικά και αγγλικά, κληθήκαν οι ενδιαφερόμενοι να παραλάβουν το γεννητικό τους υλικό, το οποίο παραδόθηκε, συνοδευόμενο από τα αναγκαία έγγραφα του εργαστηρίου, σε ειδική μεταφορική εταιρία της επιλογής τους προς μεταφορά σε πιστοποιημένη κλινική του εσωτερικού ή του εξωτερικού, μετά από έκδοση σχετικής άδειας της Αρχής, αφού ελεγχθούν τα Αρχεία του εργαστηρίου, η ταυτότητα των δικαιούχων και έγγραφο της Κλινικής υποδοχής του υλικού.
Τον Απρίλιο 2024 ανακλήθηκε οριστικά, με την υπ’ αριθμ. 1884/04.04.2024, απόφαση του Εποπτικού Συμβουλίου η άδεια λειτουργίας του Κέντρου, επιβλήθηκε πρόστιμο και η συγκεκριμένη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης διαγράφηκαν από το Μητρώο των Κλινικών και Τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα.
Στο μεταξύ, η προανάκριση συνεχίζεται από τις Αστυνομικές και Εισαγγελικές Αρχές.
Β. Το Εποπτικό Συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε τη ματαίωση της συμμετοχής της Ε.Α.Ι.Υ.Α στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης του 2023 προκειμένου όλες οι δυνάμεις της Αρχής να διατεθούν για τον χειρισμό της υπόθεσης των Χανίων.
Γ. 1.- Δεδομένου ότι η Αρχή δεν διαθέτει καθόλου μόνιμο προσωπικό, αλλά λειτουργεί με μικρό αριθμό συμβασιούχων, κατά το επίμαχο διάστημα ανανεώθηκαν οι συμβάσεις των εργαζομένων στην Αρχή (3 δικηγόροι, 2 πληροφορικοί, 1 οικονομολόγος/λογιστής, 1 υπάλληλος Γραμματείας) διαδοχικά για τρίμηνο – εξάμηνο – τρίμηνο, εν αναμονή του ορισμού Προέδρου με τους ίδιους όρους που ίσχυαν πριν από την εγκατάσταση της Αναπληρώτριας Προέδρου (και με την προσθήκη όρου ότι οι παρέχοντες υπηρεσίες στην Ε.Α.Ι.Υ.Α. δεν μπορούν να απασχολούνται παράλληλα σε εποπτευόμενες από την Αρχή επιχειρήσεις).
2.- Οργανώθηκε το Αρχείο της Ε.Α.Ι.Υ.Α. με την αγορά ερμαρίων και κυρίως με σύγχρονο τρόπο αρχειοθέτησης, παραλήφθηκαν τα Αρχεία της Ε.Α.Ι.Υ.Α. από την πρώτη σύνθεσή της (2006 – 2008).
3.- Τηρήθηκε με λεπτομέρειες το Εθνικό Μητρώο Δοτών και ο κανόνας της απαγόρευσης χρήσεως υλικού καθ’ υπέρβαση του ανώτατου αριθμού γέννησης τέκνων, με εφαρμογή του νόμου και παλαιών αποφάσεων του Εποπτικού Συμβουλίου, με γνώμονα τη διαφάνεια, την ισότητα μεταξύ αιτούντων και την επιείκεια.
4.- Έγινε διοικητικός έλεγχος σε μονάδες για γεγονότα που ανέκυψαν κατά το διάστημα 12 Αυγούστου 2023 μέχρι τον Ιούλιο 2024 με κλήση προς παροχή εξηγήσεων, κλήσεις προς προηγούμενη ακρόαση και με επιβολή προστίμων ή άλλων διοικητικών μέτρων (και σε Δημόσια Νοσοκομεία), αδειοδοτήθηκαν νέα και ελέγχθηκαν εν εξελίξει ερευνητικά προγράμματα, εξετάστηκαν, κατατάχθηκαν και ελέγχθηκαν οι ενέργειες κατόπιν αναγγελίας ανεπιθύμητων συμβάντων και, γενικότερα, ελήφθησαν επείγοντα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας στο πεδίο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
5.- Το Εποπτικό Συμβούλιο ζήτησε στοιχεία από τις Μονάδες συγκέντρωσε, επεξεργάστηκε και ανακοίνωσε τις εμβρυομεταφορές και τη γέννηση τέκνων σε παρένθετες γυναίκες για τα έτη 2022 και 2023.
6.- Εισπράχθηκαν για πρώτη φορά από το 2016 τα προβλεπόμενα στο π.δ. 10/2016 παράβολα που οφείλουν οι Μονάδες κατ’ έτος, ανάλογα με τον αριθμό των κύκλων εξωσωματικής που πραγματοποιούν. Για το έτος 2023 εισπράχθηκε την άνοιξη του 2024 το ποσόν των 474.750 ευρώ και εκκρεμεί η είσπραξη και των προηγούμενων ετών
7.- Συνολικά από 12.8.2023 μέχρι 27.7.2024 το Εποπτικό Συμβούλιο συνεδρίασε 47 φορές και έδωσε 3.109 άδειες κατόπιν αιτημάτων Μονάδων και ιδιωτών και επεξεργασίας τους (914 άδειες χρήσεως μεθόδων υποβοήθησης σε γυναίκες άνω των 50 ετών, 337 άδειες για χρήση γεννητικού υλικού καθ’ υπέρβαση του ανώτατου ορίου γέννησης τέκνων, 1858 άδειες διενέργειας προεμφυτευτικών ελέγχων). Οι άδειες αυτές αποτελούν κατά νόμο προϋπόθεση και αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ενέργειες ή ιατρικές πράξεις των Μ.Ι.Υ.Α σε υποβοηθούμενα πρόσωπα.
Πλέον των ανωτέρω, εξετάστηκαν αιτήσεις Μονάδων, ερωτήματα, αιτήματα Μονάδων και ιδιωτών (διακίνηση υλικού, μεταφορά υλικού από Νοσοκομείο Χανίων) και έγινε συντονισμός και δόθηκαν οι αναγκαίες κατευθύνσεις (νομικές και ιατρικές) σε όλους τους εποπτευόμενους φορείς, με γνώμονα την απρόσκοπτη λειτουργία τους, αλλά και, προεχόντως, την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και της υγείας των υποβοηθούμενων προσώπων, αλλά και άλλων ευάλωτων εμπλεκομένων, όπως οι παρένθετες γυναίκες.
Αθήνα, 30.7.2024
Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ E.A.I.Y.A.
ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ – ΚΛΑΜΑΡΗ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ (Ομότιμη) ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΚΠΑ
